Pupil-synchronisatie is gelinkt aan vertrouwen

Als twee mensen elkaar aankijken, worden hun pupillen even groot. Het spiegelen van pupilgrootte lijkt een mechanisme te zijn dat belangrijk is voor het ontstaan van vertrouwen. Tenminste, als we te maken hebben met een persoon van de zogenaamde ‘in-groep’ (in dit geval een andere Nederlander) en niet met iemand van een ‘out-groep’ (een Japanner). Dat blijkt uit mijn nieuwe onderzoek met Agneta Fischer en Carsten de Dreu. De resultaten verschijnen binnenkort in Psychological Science en vormen de kick-off van mijn NWO VENI-project.

In de beslissing of we een onbekende vertrouwen of niet, gaan we af op onze intuïtie. Emoties spelen daarbij een heel belangrijke rol. De herkenning van emoties wordt vergemakkelijkt door het spiegelen hiervan. Dit spiegelgedrag gebeurt op meerdere niveaus, varierend van lichaamshouding en gezichtsexpressie tot aan de grootte van iemands pupil. Iemands pupil-grootte is een belangrijk signaal waar we geen controle over hebben en reflecteert meer dan veranderingen in licht, namelijk mentale processen en iemands gemoedstoestand (stress, opgewonden, interesse, hard aan het nadenken, etc.). Pupil-dilatie is een hot-topic in de onderzoekswereld, maar wordt meestal gebruikt als afhankelijke variabele. Het handjevol studies dat heeft gekeken naar hoe mensen met grote versus kleine pupillen door anderen gezien worden, laat zien dat iemand met grote pupillen als vriendelijker, warmer en aantrekkelijker wordt ervaren dan iemand met kleine pupillen (denk aan de pupillen van Walt Disneys’ Bambi vs. de Grote Boze Wolf).

https://www.youtube.com/watch?v=RY5gSV2SGE0

https://www.youtube.com/watch?v=F1ILPl5FQaM

In een eerder experiment in samenwerking met collega-wetenschappers van de Kyoto University (Japan) vond ik dat pupil-synchronisatie niet typisch menselijk is, maar ook voorkomt bij chimpansees, wat duidt op een evolutionair gezien oud en robuust fenomeen. Ook werkte het beter tussen leden van dezelfde soort (mensen met mensen en chimpansees met chimpansees) dan tussen leden van verschillende soorten (mensen met chimpansees en chimpansees met mensen). Over het “nut” van pupil-synchronisatie kon tot nu toe enkel gegist worden.

Vertrouwen

In mijn nieuwe onderzoek kregen menselijke proefpersonen verschillende ogen te zien, waarin de pupillen vergrootten, verkleinden of gelijk bleven over een periode van elke keer 4 seconden. Na het zien van een paar ogen moesten mensen een investeringsbeslissing maken in een ‘trust-game’, oftewel ‘vertrouwensspel’, die, zoals de naam doet vermoeden, een maat geeft voor vertrouwen. Door middel van eye-tracking bestudeerden we of de pupilgrootte van de testpersonen die van de getoonde ogen spiegelden. Net als in de vorige studie bleek dat andermans pupil-grootte wordt opgepikt door waarnemers, wiens pupillen automatisch synchroniseren. Echter, we deden ook een andere belangrijke bevinding. Het meegaan met pupillen die groter worden, een positief signaal, was sterker in interacties met de in-groep, terwijl het spiegelen van pupillen die kleiner worden, een negatief signaal, beter ging met de out-groep. Over het algemeen werden partners met pupillen die vergrootten meer vertrouwd dan partners wiens pupillen niet van grootte veranderden of die kleiner werden. Interessant genoeg bleek dat pupil-dilatie-synchronisatie, het spiegelen van de groter wordende pupillen, positief correleerde met vertrouwen in de in-groep. Mensen laten hun investeringsbeslissing dus onbewust deels afhangen van hun pupil-reactie op pupil-veranderingen in de interactiepartner!

Toekomstig onderzoek

‘Vervolgstappen gaan de diepte èn de breedte in. Zo wil ik gaan onderzoeken  wat de onderliggende neurale mechanismen zijn en of die gelinkt zijn aan empathie en theory of mind. In welke mate pupilsynchronisatie invloed heeft op echte interacties tussen twee mensen, is een andere vervolgvraag. Tot nu toe heb ik altijd onderzocht hoe mensen reageren op computerbeelden (zoals de ogen hierboven). Tenslotte zou het kunnen dat dit onderzoek praktische toepassingen heeft. Ik denk dan met name aan de klinische praktijk –bij mensen met autisme, sociale angst en depressie (vaak laag van vertrouwen en maken weinig oog-contact), aan zorgrobots die vertrouwen uitstralen – maar ook aan het bedrijfsleven, bijvoorbeeld bij onderhandelingen en selectie.