Tom Roth over zijn nieuw gestartte promotieonderzoek “Partnervoorkeur in orang-oetans”

Dit jaar start in samenwerking met Apenheul het onderzoek naar de partnervoorkeuren van orang-oetans. Vorig jaar kwam dit project al groot in het nieuws onder de noemer “Tinder voor orang-oetans”. Nu zullen we echt gaan beginnen met testen. Maar waarom is het belangrijk? En wat gaan we dan precies doen?

Belang

Partnerkeuze is een complex proces, dat beïnvloed wordt door veel factoren. We weten echter wel dat partnerkeuze een heel nuttig proces is: dieren die hun eigen partner mogen kiezen planten zich meer voort en/of hebben gezondere jongen. Daarom kan het heel nuttig zijn om ruimte voor partnerkeuze te bieden in dierentuinen. Momenteel worden dieren vooral aan elkaar gekoppeld op basis van genetische informatie, om inteelt te voorkomen en te zorgen dat alle individuen goed gerepresenteerd zijn in de volgende generatie. Helaas is deze benadering niet altijd succesvol, aangezien sommige diersoorten zich nog niet goed voortplanten in dierentuinen. Mogelijk kan dit opgelost worden door dieren zelf hun partner te laten kiezen. Als er testmethoden ontwikkeld worden waarmee dieren een partner kunnen kiezen voordat ze naar een nieuwe dierentuin gaan, zou dat voor succesvollere introducties en meer nakomelingen kunnen zorgen. Daarom willen wij proberen om zulke methodes te ontwikkelen voor orang-oetans.

Wat gaan we doen?

De orang-oetans zullen een aantal taken op een touchscreen uitvoeren. Op basis van hoe goed zij die taken uitvoeren, zullen wij proberen om hun partnervoorkeuren te bepalen. Uiterlijke kenmerken spelen een belangrijke rol bij de keuze van een partner, omdat ze een indruk kunnen geven van de kwaliteit van een individu. Dit is niet alleen bij niet-menselijke dieren het geval, maar ook bij mensen! Zo zorgt het zien van aantrekkelijke gezichten voor activatie van het beloningssysteem in de hersenen van de mens. Daarnaast hebben mensen meer aandacht hebben voor aantrekkelijke gezichten, maar ook onthouden ze aantrekkelijk gezichten beter, en ervoor kiezen om langer naar aantrekkelijke gezichten te kijken. Aangezien mensapen evolutionair gezien dicht bij de mens staan, is het zeer waarschijnlijk dat ze soortgelijk gedrag vertonen bij het zien van soortgenoten die ze aantrekkelijk vinden. Dit zullen we gaan testen tijdens het onderzoeksproject.

Dit jaar zullen we beginnen met een dot-probe taak. In deze test worden twee foto’s tegelijkertijd gepresenteerd op het touchscreen, die allebei een andere categorie vertegenwoordigen. De ene foto kan bijvoorbeeld van een mannetje zijn, terwijl op de andere foto een vrouwtje staat. Na een korte tijd (minder dan een seconde), verdwijnen de foto’s. Op de plek van een van de foto’s komt een zwarte stip te staan. Als de orang-oetan op de stip klikt, krijgt hij/zij een kleine beloning. Als de orang-oetans meer aandacht hebben voor een bepaalde categorie, zullen ze sneller op de stip drukken die op de plek komt van de bijbehorende foto. Ze zijn tenslotte al naar die foto aan het kijken, dus kunnen snel op de stip drukken. Als de stip echter op de plek komt van de foto die ze minder interessant vinden, zal hun reactietijd langzamer zijn, omdat ze de aandacht moeten verleggen naar de kant van het scherm die ze niet zo interessant vinden.

We zullen deze methode toepassen om te kijken of orang-oetans bijvoorbeeld een voorkeur hebben voor mannetjes met grote wangplaten. Bij orang-oetans komen twee typen mannetjes voor: mannen met wangplaten en mannen zonder wangplaten (zie figuur). Onderzoek uit het wild laat zien dat vrouwtjes het liefst paren met wangplaatmannen. Het is echter nog niet bekend of ze ook echt een voorkeur hebben voor de mannetjes met de grootste wangplaten. Met de dot-probe taak kunnen we meten of vrouwtjes meer aandacht hebben voor mannen met grotere wangplaten. Daarnaast willen we testen of orang-oetans meer aandacht hebben voor symmetrische gezichten. Bij mensen is het bekend dat een symmetrisch gezicht als aantrekkelijker wordt beoordeeld, en ook bij sommige primaten lijkt dit het geval te zijn. Door middel van de dot-probe taak kunnen we kijken of dit ook voor orang-oetans zo is.

Twee typen orang-oetan mannetjes. Links: een man zonder wangplaten. Rechts: een wangplaatman. Foto’s door Tom Roth.