email
mariskakret.com
|
Professor at Leiden University
email
linkedin

Nieuwe samenwerking met Nordhorn Tierpark: op welke emoties letten chimpansees?

Dit najaar start in samenwerking met dierentuin Nordhorn in Duitsland een studie om te onderzoeken of de aandacht van chimpansees meer uitgaat naar emotionele soortgenoten dan naar soortgenoten in een niet-emotionele gemoedstoestand.

In het dagelijks leven is er vaak een heleboel tegelijkertijd te zien, teveel om allemaal met aandacht te bekijken. Uit onderzoek blijkt dat onze aandacht onbewust uitgaat naar de meest relevante informatie, waaronder naar de emoties van onze soortgenoten. Dit is een ontzettend waardevol vermogen voor sociale dieren zoals wij, omdat het essentieel is om de emoties van onze groepsgenoten snel correct te kunnen interpreteren om daar vervolgens op een goede manier op te kunnen reageren. Een groepsgenoot met een negatieve emotie zoals angst of woede kan immers betekenen dat er ergens gevaar schuilt. Een blije groepsgenoot daarentegen betekent misschien wel dat er ergens een kans ligt, bijvoorbeeld het vinden van lekker eten. Om erachter te komen wanneer dit talent kan zijn ontstaan in onze evolutie is onderzocht bij andere diersoorten of hun aandacht ook wordt afgeleid door emoties. Is dit een uniek menselijk trekje of is het heel gewoon voor primaten in het algemeen, zoals bijvoorbeeld onze naaste verwanten, chimpansees en bonobo’s?

Uit onderzoek is gebleken dat de aandacht van bonobo’s ook wordt getrokken door de emoties van hun soortgenoten (Kret et al., 2016), terwijl een onderzoek bij chimpansees hiervoor geen duidelijk bewijs heeft gevonden (Kret et al., 2018). Dit laatste onderzoek staat echter om verschillende redenen ter discussie en of chimpansees eenzelfde soort aandachtsbias laten zien dient nader onderzocht te worden. Er zijn duidelijke verschillen tussen de resultaten bij mensen en bonobo’s. Terwijl onze aandacht vooral wordt getrokken door negatieve emoties, worden bonobo’s juist meer afgeleid door positieve emoties. Dit is niet zo raar aangezien bonobo’s de meeste conflicten oplossen zonder geweld en agressie, in tegenstelling tot mensen en chimpansees. Anders gezegd, sommige dingen zijn minder of juist meer relevant in het leven van de ene soort dan in die van een andere soort. Omdat er grote verschillen zijn tussen het onderzoek bij bonobo’s en het onderzoek bij chimpansees en omdat het van te voren niet makkelijk is om in te schatten wat wel en niet van belang is voor een andere diersoort, gaan wij opnieuw onderzoeken of chimpansees misschien wel meer aandacht hebben voor emoties.

Een potentiele aandachtsbias naar emoties in chimpansees zullen wij onderzoeken met behulp van een ‘emotional dot-probe’ test. In deze test worden twee afbeeldingen tegelijkertijd gepresenteerd op een touchscreen, een afbeelding van een duidelijk emotionele (bv. boze of blije) soortgenoot en een afbeelding van een soortgenoot die emotioneel neutraal lijkt. Vervolgens wordt gemeten hoe lang het duurt voordat de aap op een zwarte stip drukt die verschijnt nadat de afbeeldingen verdwenen zijn. De stip verschijnt of op de plek van de ene afbeelding of op de plek van de andere. Bij mensen kost het meer tijd om op de stip te drukken wanneer die verschijnt aan de kant waar daarvoor de afbeelding zonder emotie te zien was, omdat in dat geval de aandacht eerst moet worden verplaatst van de kant waar de afbeelding met emotie was, naar de plek waar nu de stip is.

Hoewel werken met primaten in gevangenschap een aantal ethische vraagstukken met zich mee brengt, presenteert dit onderzoek ook een mooie kans. Het is gebleken dat interactieve elektronica gebruikt in onderzoek naar gedrag een positieve invloed kan hebben op het welzijn van dieren en wij gaan onderzoeken of dat bij de apen van Nordhorn tierpark ook zo is. Zo kunnen wij straks hopelijk niet alleen iets zeggen over of chimpansees meer aandacht hebben voor emoties, maar ook of ons onderzoek een positieve toevoeging is geweest in het leven van deze chimpansees.

 

Tonko Zijlstra

chimps-nordhorn-tonko

Wij bedanken de medewerkers en chimpansees van Nordhorn tierpark voor de samenwerking!

 

Latest news
Latest blog